Son zamanlarda trend olan bu glutensiz beslenme nedir? Glutensiz beslenmek zayıflatır mı? Gluten içeren besinler nelerdir? Bu yazıda sorularınıza cevap bulabilirsiniz. Öncelikle gluteni ve gluten içeren besinleri tanıyalım.
Çok eski zamanlardan beri insanlar tahılların faydasını görüp üretimini giderek artırmışlardır. Tahıllar insanların ve hayvanların beslenmesinde önemli yer tutar. Buğday, arpa, çavdar, mısır, pirinç, yulaf tahılların en bilinen örnekleridir. Buğday, dayanıklı olması ve yüksek besin değeri içermesi sayesinde en çok üretilen ve en çok ticareti yapılan tahıldır. Bir buğday çekirdeği; %60-70 nişasta, %8-15 protein, %10-15 nem, %1-2 lipit ve %4 kül içerir. İçerisindeki proteinin %10-15’ini albümin/globulin, geriye kalan %85-90’lık kısmı gluten oluşturur.
Gluten, glutelin ve prolamin (α, β ve γ peptidlerini üreten) karışımından oluşur. Gluten oluşabilmesi için tahıllarda glutelin ve prolaminin eşit miktarda bulunabilmesi ve bunların su ile birleşmesi gereklidir. Gluten, ısıya dayanıklı olması, işlenmiş gıdaların yapısını daha iyi yapması ve gıdaya su tutucu özellik kazandırması sebebiyle gıda sanayisinde sık sık kullanılır. Gluten, ekmek yapılırken hamura elastikiyet kazandırır.
Gluten İçeren Besinler Neler?
- Tüm buğday çeşitleri: kepek, kuskus, irmik, durum vb.
- Buğday içeren tüm besinler: makarna, un, bulgur vb.
- Çavdar, arpa, buğday nişastası
Bazı gıdaları tüketirken dikkat edilmesi gerekenler; gıda nişastaları, yağ ikameleri, malt ekstratları( şurup, özüt, tatlandırıcı), krema şekeri, salata sosları, beyaz sirke, bazı ilaçlar
Yulaf ise son zamanlarda glutensiz beslenme tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Gluten yulaf etkileşimi olduğunda, yani yulaf gluten içeren bir besinle kontamine olduğunda tüketilmesine dikkat edilmelidir. Kontamine olmamış yulaf günde 50 gram alıma kadar tolere edilebilir. Yulaf üzerine yapılan çalışmalarda tüketiminin etkisinin halen net olmadığı belirtilmektedir.
Glutensiz Beslenmek Zayıflatır mı?
Obezite ve şişmanlıkta diyet, egzersiz, davranış değişikliği tedavisi uygulanır. Kilo kaybı sağlanabilmesi için alınan enerji verilen enerjiden daha az olmalıdır. Diyetle alınan karbonhidrat, yağ ve protein oranlarının doğru olmasına dikkat edilmelidir.
Günümüzde günlük beslenmede glutensiz besinlerin tercih edilmesi trend haline gelmiştir. Bireyler ağırlık kaybında, temiz beslenmede, bağırsak sağlığını korumada glutensiz besinlerin daha etkili olduğunu düşünürler. Çölyak hastalığı yaşamayan insanlarda görülen gastrointestinal hastalıkların tedavisinde de glutensiz diyet kullanıldığı halde bu hastalıkları glutenin tetiklediğini gösteren çok az kanıt bulunur.
Glutensiz diyeti son zamanlarda hiçbir hastalığı olmayan bireylerin de uyguladığı görülür. Unutulmamalıdır ki, glutensiz diyet normal diyetlere göre daha az posa ve daha yüksek doymuş yağ içerir. Ayrıca glutensiz diyetle beslenenlerde demir, folat, B vitamini ve diğer mikro besin ögelerinin eksikliği oluşabilir. Glutensiz beslenmek vücutta ağırlık kaybı sağlamanın tersine karbonhidrat, yağ, posa ve enerjinin dengesiz alımı yüzünden kilo alımına sebep olabilir.
Kaynak
Bes Diy Derg 2019;47(2):87-92, Glutensiz Diyetin Sağlık Üzerine Etkileri, Hande Gül Ulusoy, Neslişah Rakıcıoğlu
Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi, 2018, sayı 12, Glutensiz Diyet: Trend mi Yoksa Tedavi Yöntemi mi?, İdil Alpat, Gözde Dumlu Bilgin
0 Yorumlar